Transformationeel leiderschap: het motiveren van innovatie

Wat is transformationeel leiderschap?

Het is een leiderschapsstijl waarbij de leiders werknemers aanmoedigen, inspireren en motiveren om te innoveren en verandering tot stand te brengen. Deze veranderingen vormen het bedrijf, alsook helpt het met de groei van het bedrijf. 

Dit wordt bereikt door een voorbeeld te stellen op executive niveau via een sterk gevoel van bedrijfscultuur, werknemers eigendom en onafhankelijkheid op de werkvloer.

Transformationele leiders inspireren en motiveren hun werknemers zonder micromanagement -  zij vertrouwen erop dat getrainde werknemers zelf de beslissingen kunnen nemen in de hun toegewezen verantwoordelijkheden. Met andere woorden: deze managementstijl geeft werknemers meer ruimte om creatief, probleemoplossend en innovatief te zijn. 

Door middel van mentorschap en training, worden huidige werknemers ondersteund om in de toekomst zelf een transformationele leider te worden.

Transformationeel leiderschap model

In 1973 begon James V. Downton met het concept van transformationeel leiderschap, dat in 1978 werd uitgebreid door James Burns. In 1985, breidde de onderzoeker Bernard M. Bass het concept verder uit om manieren te omvatten om het succes van transformationeel leiderschap te meten. Volgens dit model moeten leiders authentiek, sterk leiderschap tonen met het idee dat werknemers zullen worden geïnspireerd om dit voorbeeld te volgen.

Bass' model dateert uit de jaren '70, maar is nog steeds een effectieve leiderschapsstijl die vandaag wordt toegepast - authentieke leiderschapsstijl verandert nooit, enkel de omgeving waarin het wordt gebruikt. Het is toepasbaar in elke industrie, maar het is vooral van cruciaal belang voor de snelle technologische industrie waar innovatie en flexibiliteit een bedrijf kunnen maken of breken.

4 primaire elementen

Om een beter idee te krijgen van hoe transformationeel leiderschap werkt, moeten wij naar de vier primaire elementen kijken:

Ideale invloed 

Hierbij gaat het om de mate waarin een leider het gedrag uitstraalt dat hij zijn volgelingen wil laten nadoen - met andere woorden Lead By Example. Door dit te doen, winnen zij vertrouwen en respect van hun medewerkers.

Inspirerende motivatie

De mate waarin een leider een visie uitdraagt en toekomstige doelstellingen concreet maakt. Door iedereen onder één enkele visie te brengen, kunnen leiders de groep vooruit drijven.

Individuele aandacht 

De mate waarin leiders aandacht geven aan de individuele behoeften van elke medewerker, en optreedt als mentor of coach. 

Intellectuele stimulatie 

Tot op welke hoogte daagt een leider veronderstellingen uit, neemt hij risico’s en vraagt hij naar ideeën en feedback. Het doel is hier is om creativiteit te stimuleren. 

Kenmerken voor transformationeel leiderschap

Volgens Bass, zijn dit de kenmerken van een transformationeel leider die hen onderscheidt van andere leiderschapsstijlen. Een transformationeel leider is iemand die:

• Motivatie en positieve ontwikkeling van zijn team aanmoedigt
• Morele normen binnen het bedrijf uitstraalt en hetzelfde van anderen aanmoedigt
• Een ethische werkomgeving beter maakt met duidelijke waarden, prioriteiten en normen - en deze zelf volgt
• Iemand die bouwt aan de bedrijfscultuur door werknemers aan te moedigen om een houding van eigenbelang naar een houding van het algemeen belang aan te nemen
• De nadruk ligt bij authenticiteit, samenwerking en duidelijke, open communicatie
• Iemand die voor mentoring en coaching zorgt, en toch zijn werknemers aanmoedigt om zelfstandig te zijn en initiatief te nemen - zelf beslissingen te nemen en taken over te nemen

Het verschil tussen transactioneel en transformationeel leiderschap

Transactioneel leiderschap is precies het tegenovergestelde van transformationeel leiderschap. 

Transactioneel leiderschap berust op het motiveren van werknemers door beloningen en straffen. Er is supervisie, toezicht, organisatie en prestatie-monitoring nodig. Dit leiderschapsmodel probeert niet te innoveren. Het is juist gebaseerd op het consistent en voorspelbaar houden van zaken in de tijd. Fouten en vergissingen worden nauwkeurig onderzocht, en het algemene doel is om efficiënte, routinematige procedures te creëren.

Dit model is het best geschikt voor afdelingen of organisaties die behoefte hebben aan routine en structuur - gebieden waar bedrijven chaos of inefficiëntie willen verminderen. Het laat echter geen ruimte voor vernieuwing of toekomstige planning op dezelfde manier als transformationeel leiderschap dat wel doet. 

Transformationeel leiderschap daarentegen, ondersteunt flexibele omgevingen, vooral waar mislukkingen en fouten minder risico’s inhoudt. Uiteraard mag dit niet de ontwikkeling en het onderhoud van een huidig product belemmeren - maar dit mag niet ten koste gaan van de voortgang en groei van toekomstige uitvindingen en verbeteringen. 

Transactioneel leiderschap zorgt voor routine, structuur en efficiëntie - een  consistent ontwikkelingsproces. Transformationeel leiderschap laat mensen vrij om creatief te zijn, nieuwe ideeën aan te moedigen en kijkt uit naar de toekomst van producten, diensten en ideeën.

Waarom is transformationeel leiderschap effectief?

Nu, we hebben al een stevige basis om de transformationeel leiderschap te begrijpen én misschien zelfs al te implementeren. Mocht jij je nog afvragen waarom in godsnaam zou ik veranderen van managementstijl - dan hebben we hieronder nog enkele cruciale punten die bewijzen waarom dit leiderschapsstijl zo effectief is. 

Het bevordert psychologische veiligheid

Als je de toren van Maslow kent, dan weet je vast wel dat psychologische veiligheid een cruciaal pilaar is voor iedereen. Psychologische veiligheid behoort hier ook bij. Het is de sleutel voor het aanmoedigen van participatie en het stimuleert creativiteit. 

Transformationele leiders weten dit, en dankzij deze veiligheid, kunnen ze makkelijker mensen aansporen om onafhankelijk te denken. 

Een onderdeel van het bevorderen van psychologische veiligheid is het vervangen van kritiek door nieuwsgierigheid. Bijvoorbeeld: een werknemer heeft al enkele deadlines gemist deze maand. In plaats van te focussen op fouten, kan je het als volgt aanpakken: “Ik heb gemerkt dat je een paar deadlines hebt gemist deze maand. Ik vermoed dat er enkele factoren zijn die je prestaties beïnvloeden. Kan je me uitleggen wat deze zijn? Dan kijken we samen voor een oplossing.” 

Lead by example - door een bepaald gedrag te tonen dat je wilt terugzien bij je werknemers, bevorder je niet alleen de werkomgeving, maar ook het vertrouwen en respect binnen je team. 

Geeft prioriteit aan loopbaanontwikkeling

Transformationele leiders handelen als een mentor of coach voor hun werknemers. Ze stellen zich beschikbaar om anderen te steunen en te adviseren wanneer ze dat nodig hebben. Het belangrijkste is dat ze zoeken naar mogelijkheden - en zelfs opportuniteiten creëren - om hun werknemers te helpen dichter bij hun doelen te komen. Ze geven prioriteit aan de loopbaanontwikkeling van hun werknemers.

Bevordert innovatie en hoge prestaties

Het ontlopen van risico’s doen deze leiders niet. Ze duwen zichzelf - en hun medewerkers - vaak buiten hun comfortzone. Soms betekent dit falen - en falen is goed! Maar andere keren resulteert het in spannende, innovatieve oplossingen. Wat je krijgt als resultaat is werknemers die voor zichzelf de lat steeds hoger leggen, en de prestaties van het team die continu verbeteren.

Vermindert micromanaging

Deze leiders hechten meer waarde aan de autonomie van werknemers dan aan overzicht. Ze geven werknemers de ruimte om zelfstandig te werken en zelf de beslissingen te nemen. Wat niet betekent dat dit een laissez-faire stijl is. Integendeel! Leiders geven eerst duidelijke instructies en de nodige middelen zodat de werknemers hun werk goed kunnen doen. En daarbovenop, bieden deze leiders passende én goed getimede ondersteuning zonder de autonomie te verstoren. 

Koestert een groeimindset

Omarmen van nieuwe ideeën, het vragen achter feedback en durven toegeven wanneer je fout bent… dat is zowat de definitie van een transformationele leider. Met andere woorden, ze zijn niet bang om te leren en te groeien - en soms te falen.

Als dit model leiderschap niet aanstekelijk werkt, dan weten we het ook niet! Dit is een leiderschapsstijl waarbij werknemers zich comfortabel voelen om fouten te maken, daaruit te leren, opbouwende kritiek te ontvangen, zelfstandig te kunnen werken en daarbij in een omgeving terecht komen waar iedereen een open geest houdt.